Chronologie van de Nederlandse Opstand
1522   Karel V richt een eigen inquisitie voor de Nederlanden op.
1531   Karel V stelt Raad van State, de Geheime Raad en de Raad van Financiën in waardoor het proces van centralisatie wordt doorgezet.
1533 Willem van Oranje wordt op de Dillenburg geboren
1555   Karel V doet afstand van de troon en Filips II wordt Heer der Nederlanden, die zelden zijn paleis verlaat om de Nederlanden te bezoeken.
1559   Filips II sluit een concordaat met de paus over een nieuwe kerkelijke indeling van de Nederlanden.
Filips II benoemt Margaretha van Parma tot landvoogdes.
Willem van Oranje wordt stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht.
1561  Aankondiging van een nieuwe kerkelijke indeling. Granvelle is adviseur van de landvoogdes.
1562 Oprichting van de Liga (hoge edelen, Willem van Oranje)
1564   Granvelle raakt in ongenade en verlaat het land. De chaos neemt toe in het land.
1565  In oktober schrijft Filips II de "Brieven uit het bos van Segovia".
Het Compromis komt in december tot stand (lage edelen)
1566  Door de historicus Eric Kuttner het Hongerjaar genoemd. Willem van Oranje waarschuwt de landvoogdes voor het met harde hand inzetten van de inquisitie.
april: Aanbieding van het Smeekschrift aan Margaretha van Parma ter verzachting van de plakkaten en bijeenroeping van de Staten Generaal.
Protestanten gaan hagepreken houden.
Op 10 augustus breekt Beeldenstorm uit in Vlaanderen.
In het Accoord van 23 augustus doet Margaretha toezeggingen op politiek en godsdienstig vlak.
1567 De aangekondigde komst van Alva doet duizenden mensen vluchten wegens activiteiten tijdens de Beeldenstorm.
Oranje neemt het zekere voor het onzekere en vlucht in april naar Dillenburg.
In augustus komt uiteindelijk Fernando Alvarez de Toledo, hertog van Alva, met zijn leger in de Nederlanden.
Margaretha neemt ontslag en Alva wordt haar opvolger.
In september gaat hij over tot de instelling van de Raad van Beroerten of Bloedraad. Men spreekt al snel van de Spaanse tirannie.
1568 Begin van de Tachtigjarige Oorlog.
Willem van Oranje doet een oproep aan de bevolking der Nederlanden de tirannie van de Spanjaarden te bestrijden. Hij doet met huurlingen  invallen in het zuiden, noorden en midden, die alle mislukken.
De graven van Egmont en Hoorne worden in juni in Brussel onthoofd.
1569 Invoering nieuwe belastingen, waaronder de Tiende Penning.
1571 De Turkse vloot wordt bij Lepanto door Don Juan verslagen.
1572  De watergeuzen nemen op 1 april Den Briel in.
Op 20 juni gaat Gouda over in handen van de geuzen. Veel steden sluiten zich al dan niet onder dwang aan bij de Geuzen.
In mei tot augustus doen Lodewijk van Nassau en Willem van Oranje tal van invallen die mislukken.
In juli wordt Willem van Oranje door de opstandige steden van Holland en Zeeland als stadhouder erkend.
In Frankrijk vindt op 24 augustus de Bartholomeusnacht plaats waarbij duizenden hugenoten worden vermoord.
Toename anti-spaanse sentimenten.
In de herfst probeert het leger van Alva onder leiding van zijn zoon Don Fadrique Alvarez de Toledo, hertog van Huesca, met harde hand de opstand te onderddrukken. Dit tegenoffensief leidt tot plunderingen en bloedbaden in Mechelen, Zutphen en Naarden.
1573 Na een beleg van acht maanden geeft Haarlem zich in juli over.
Op 8 oktober geven de Spaanse huurlingen de belegering van Alkmaar op.
Alva neemt ontslag en wordt in november opgevolgd door Don Luis de Requesens y Zuniga.
1574  Requesens geeft een generaal pardon, schaft de Bloedraad en de Tiende Penning af. Leiden wordt tot twee keer toe belegerd door Spaanse troepen.
De stad wordt op 3 oktober ontzet door de geuzen die daartoe o.a. de dijken doorsteken en zo de omgeving van Leiden onder water zetten.
1575 Requesens en de opstandige gewesten beginnen in Breda onderhandelingen, die zonder resultaat blijven.
1576 Requesens overlijdt in maart onverwachts.
Spaanse troepen slaan aan het muiten en trekken plunderend naar het zuiden.
In oktober beginnen de Staten Generaal eigenmachtig onderhandelingen met Holland en Zeeland.
Op 3 november komt Don Juan van Oostenrijk aan als nieuwe landvoogd.
De volgende dag plunderen Spaanse troepen Antwerpen: de Spaanse Furie.
Op 8 november sluiten de Nederlanden de Pacificatie van Gent.
1577 De Staten Generaal behalve Holland en Zeeland sluiten het Eeuwig Edict met landvoogd Don Juan.
Filips II sluit een bestand met de Turken.
1578 In juli stelt Willem van Oranje een religievrede voor. Deze wordt door de hardliners aan zowel katholieke als calvinistische zijde afgewezen.
Don Juan overlijdt in oktober. Alexander Farnese, hertog van Parma, wordt zijn opvolger als landvoogd.
1579  Op 6 januari sluiten de gewesten Artois, Henegouwen en Waals-Vlaanderen de Unie van Atrecht.
In reactie hierop sluiten op 23 januari de noordelijke gewesten de Unie van Utrecht, de grondslag voor een nieuwe staatsinrichting van de de Nederlanden. De gewesten die zich op dat binden aan de Unie van Utrecht zijn Holland, Zeeland, Utrecht, de Groninger Ommelanden en delen van Gelderland.
In mei sluit de Unie van Atrecht vrede met de landvoogd en aanvaardt zijn gezag.
1580 Filips II doet in maart Willem van Oranje in de ban. In dezelfde maand kiest Renneberg, de stadhouder van Groningen, Frieland, Overijssel en Drenthe de kant van Farnese.
Alva verovert intussen Portugal.
1581 Willem van Oranje schrijft zijn Apologie; de Staten Generaal stellen het Plakkaat of Acte van Verlatinge op.
1584   Willem van Oranje wordt in Delft door Balthasar Gerards vermoord. Onder de aanhangers van Willem van Oranje heerst grote verslagenheid.
1585     Inname van Antwerpen door Farnese; vertrek van de Zuidnederlandse calvinisten naar het noorden.
1587   Leicester vertrekt als landvoogd; de soevereiniteit berust voortaan bij de Staten van de verschillende gewesten.
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is gevormd.
1588 De 'onoverwinnelijke' Armada gaat voor Filips jammerlijk verloren.
1596  Sluiting van de Drievoudig verbond tussen Engeland, Frankrijk en de Republiek.
1598  Dood van Filips II.
1600 Slag bij Nieuwpoort
1609 Twaalfjarig Bestand
1648  Vrede van Münster.
terug